Ναι, είναι δύσκολο να φανταστεί κάποιος ποιο δημιουργήθηκε πρώτο. Σαν ιστορία όμως, είναι ενδιαφέρουσα, διότι υπάρχει μία κλάση προβλημάτων με ίδια χαρακτηριστικά· θέλεις να υλοποιήσεις το Α που απαιτεί το Β, όμως το Β θα είναι διαθέσιμο όταν θα υπάρχει το Α.
Ποια είναι η λύση; Λοιπόν, αλλάζουμε λίγο το πρόβλημα και θεωρούμε αυτό της κατασκευής τούβλων. Για να κατασκευάσουμε τούβλα χρειαζόμαστε ένα φούρνο που θα ψήσουμε τον πηλό για τα τούβλα. Όμως, ο ίδιος ο φούρνος αποτελείται από τούβλα! Τι κάνουμε;
Φτιάχουμε ένα πρόχειρο φούρνο· βρίσκουμε ένα βράχο που έχει μορφή παρόμοια με ένα φούρνο, κτλ για να φτιάξουμε τα αρχικά τούβλα με τα οποία θα γίνει ο πρώτος φούρνος. Μπορεί το αποτέλεσμα να μην είναι τέλοιο, είναι όμως μια αρχή με την οποία αποκτούμε πολύτιμη εμπειρία. Στις επόμενες 2/3 παρτίδες τούβλα θα έχουμε ποιοτικό αποτέλεσμα από την εμπειρία που έχουμε αποκομίσει.
Αυτό που δεν κάνουμε είναι να γυρίζουμε σε κύκλους λέγοντας ότι ένας φούρνος για να είναι κανονικός φούρνος πρέπει να αποτελείται από κανονικά τούβλα, και για να δημιουργήσουμε κανονικά τούβλα πρέπει να έχουμε ένα σωστό φούρνο. Ακόμα, είναι αδύνατο να ξεκινήσουμε αν δεν έχουμε επαγγελματίες στην τεχνολογία τούβλων να μας δώσουν τα φώτα τους στο τσάμπα (γενικά οι επαγγελματίες αυτοί θα ενδιαφερθούν όταν θα έχουμε ήδη φτιάξει τα πρώτα τούβλα, οπότε το έργο τους θα είναι πιο ουσιαστικό). Ακόμα, πρέπει να υπάρχει ήδη πρότυπο (α λα ΕΛΟΤ) στην κατασκευή τούβλων του πηλού της περιοχή μας διότι διαφορετικά κάνουμε άσκοπη δουλειά. Επίσης, αν μερικά τούβλα δεν έχουν το σχήμα που κάποιος έχει στο τουβλο-όραμά του, τότε ολόκληρο το έργο των χιλιάδων τούβλων καθίσταται άκυρο και άχρηστο. Επειδή πριν από πολλά χρόνια σκόνταψα σε ένα τούβλο και πόνεσε το πόδι μου, δεν χρησιμοποιώ πια τούβλα (περί Pavlov ο λόγος) οπότε δεν χρειάζεται καν να ασχοληθείτε με την κατασκευή τούβλων. Επειδή μού έκανε μια σύσταση ο τουβλο-admin από τον τουβλο-πλανήτη, θα κρατάω κακία για να περάσει το δικό μου. Αν κάποιος σηκώσει κεφάλι και αρχίσει να φτιάχνει πρόχειρα τούβλα, θα του κάνουμε απλά κακ^Hλοπροαίρετη κριτική γιατί την είδε ως τουβλο-μάγκας.
Στο θέμα του εξελληνισμού ελεύθερου λογισμικού υπάρχει η τάση να γυρίζουμε σε κύκλους και να κάνουμε τα παραπάνω λάθη. Ότι πρέπει να έχουμε ένα ολοκληρωμένο λεξικό/γλωσσάρι και τυποποιημένο από το κράτος πριν καν αρχίσουμε την μετάφραση ενός μεγάλου πακέτου (οι όροι αλλάζουν στην εξέλιξη του λογισμικού, συχνά δεν υπάρχει καν ενημερωμένο γλωσσάρι των αγγλικών όρων, δεν έχουμε εμπειρία του πως φαίνονται στην οθόνη και στην καθημερινή χρήση οι όροι). Περιμένουμε κάποιον έμπειρο στην γλωσσολογία (π.χ. Μπαμπινιώτη; α, κάποιοι θα πουν ότι “δεν ξέρει ελληνικά”…) να έρθει, να ανοίξει το στόμα του και δια μαγείας να λύσει όλους τους δύσκολους όρους στην μετάφραση του gcc, της libc, για το download, το patch, το daemon και το cookie. Οι όροι που θα διαλέξει θα είναι από την καθημερινή γλώσσα, θα περιγράφουν επακριβώς τον αγγλικό όρο και ο καθένας που δεν έχει γνώση από πληροφορική θα καταφέρνει να μαντέψει τι είναι. Επειδή *εγώ* έχω μάθει στο αγγλικό, δεν χρειάζεται κανείς να ασχοληθεί με τον εξελληνισμό. Όταν παρουσιαστεί μια δυσκολία με την μετάφραση ενός όρου [υπάρχουν συγκεκριμένοι όροι που μένουν αμετάφραστοι λόγω συμβάσεων], είναι εντάξη και επαγγελματικό να διατηρηθεί στα αγγλικά (π.χ. browser). Εκφέρουμε γνώμη χωρίς καν να προσπαθήσουμε να μεταφράσουμε ένα πρόγραμμα 200-300 μηνυμάτων.
Από την πρόσφατη συζήτηση στις λίστες linux-greek-users και i18ngr για τον εξελληνισμό του γραφικού περιβάλλοντος KDE υπήρξε μια αλλαγή πορείας με άτομα να ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν και να δοκιμάσουν την μετάφραση του λογισμικού. Είναι ενδιαφέρουσα η κίνηση αυτή και θα παρακολουθήσω την εξέλιξή της.
Είναι σημαντική η χρήση μεταφραστικής μνήμης για την νέα δουλειά για να υπάρχει ομοιομορφία μεταξύ των μεταφραστών. Ακόμα, το KBabel διαθέτει το Catalog Manager (δείτε Εργαλεία/) που μπορεί να βοηθήσει στον συνολικό έλεγχο του μεταφραστικού έργου.
3 comments
Αν και με παίρνει λίγο και εμένα η μπάλα (i.e. εκφέρω γνώμη χωρίς να έχω καν προσπαθήσει να διαβάσω ένα πρόγραμμα 200-300 μηνυμάτων) θα σχολιάσω μερικά πράγματα:
– ΝΑΙ κάποιος καλό να ασχοληθεί με τον εξελληνισμό (το ότι δε θα είμαι εγώ δεν έχει σημασία [1]). Και πραγματικά αξίζουν συγχαρητήρια στα άτομα που το κάνουν για το ΕΛ/ΛΑΚ (ξεκινάω με ένα καλό λόγο ;-)). Και όντας περισσότερο ειδικοί και από εμένα και από τον Γιώργο (Ιορδάνου) ή τον Νίκο (Κουρεμένο) είναι καλό να ακούγεται η γνώμη τους (γκουχ γκουχ! ;-))
– Ακούγεται λες από τρίτους ότι θα πρέπει οι αποδόσεις μεταφράσεις να είναι από την καθημερινή γλώσσα κλπ: αναρωτιέμαι, δε θα πρέπει; ΟΚ, εγώ ως Γιάννης έχω “παράλογες” απαιτήσεις από το τι συνιστά σωστό εξελληνισμό (όντως έχω – και επειδή δεν ικανοποιούνται, χρησιμοποιώ ΠΑΝΤΑ αγγλικές εκδόσεις). Ωστόσο, ως άτομο που συμμετέχει στον εξελληνισμό λογισμικού τι ακριβώς ψάχνεις όταν μεταφράζεις ένα γνωστό όρο; Ποια είναι τα κριτήρια; Τα κριτήρια που ανέφερεις, τι βαρύτητα έχουν;
– Περί “ολοκληρωμένου λεξικού”: δεν υπάρχει και αυτό είναι ΠΡΟΒΛΗΜΑ και πρέπει να διορθωθεί. Τα περί αυγού και κότας είναι ενδιαφέροντα, αλλά το πρόβλημα παραμένει, δε διορθώνεται. Εγώ γουστάρω να κάνω update το λειτουργικό μου, σε όποιο λειτουργικό και αν εργάζομαι. Στα ελληνικά τι ακριβώς θα κάνω; Θα το ενημερώνω; Θα το patch-άρω; ΤΙ;
Με πιο απλά λόγια: το “κατέβασμα” (για να αναφέρουμε ως παράδειγμα) ως απόδοση/μετάφραση μου σπάει τα νεύρα. Ομοίως και το μεταφόρτωση (personal opinion, μην το παίρνεις προσωπικά). Αλλά αν υπάρχει μια συνοχή μπορώ να δεχτώ αμφότερα. Πάρε τον αγγλικό όρο: download. Στα Windows το λένε download. Στον αγγλικό Mozilla download. Στον αγγλικό Internet Explorer download. Στον αγγλικό Konqueror download. Στο αγγλικό Gnome download (…). Στις ελληνικές εκδόσεις των παραπάνω είμαι σίγουρος ότι θα ακούσω 5 διαφορετικές απόψεις.
– Περί αυγού και κότας: το πρόβλημα είναι ότι δεν μιλάμε για αυγό και κότα. Γιατί ότι από τα παραπάνω και αν έγινε πρώτα, ακολούθησε το άλλο. Το ίδιο και με το φούρνο, θα βγάλεις μια, δυο, τρεις φουρνιές τούβλα, αλλά ΚΑΠΟΤΕ θα χτίσεις τον καινούριο φούρνο με ΣΩΣΤΑ τούβλα.
Στην προκειμένη περίπτωση τι έχουμε; Λογισμικό που εξελληνίζεται εδώ και ΠΟΛΛΑ χρόνια. Μη μένουμε μόνο στις προσπάθειες στο ΕΛ/ΛΑΚ, η Microsoft πρέπει να βγάζει ελληνικά προϊόντα εδώ πάνω από 10 χρόνια (εκτός και αν με γελάει η μνήμη μου και ονειρεύομαι ότι ως παιδί έχω δει ελληνικά Windows … 3.1!!). Έχουμε άπειρες κότες [2], Windows, Office, Gnome, KDE (έστω σε κάποιο ποσοστό), Mozilla, και πολλά πολλά άλλα εδώ και πολύ πολύ καιρό. Ωστόσο αυτές δε φαίνεται να έχουν κάνει κάποιο αυγό. Είτε το αυγό λέγεται “ενημερωμένο γλωσσάρι των αγγλικών όρων”, είτε “συμμετοχή κάποιων έμπειρων στη γλωσσολογία”, είτε να ξέρουμε πότε είναι “εντάξει και επαγγελματικό να διατηρηθεί στα αγγλικά (κάποιος όρος)” είτε τίποτα. ΟΚ, ψέματα έχουμε μερικά αυγά, έχουμε *ποιοτικό αποτέλεσμα* (όπως με το φούρνο που λες) αλλά *όχι αρκετά*.
Μην πάρεις τα παραπάνω ως προσωπική μομφή. Από περιέργεια έχω δει το ελληνικό Gnome 2.8, ενώ στο PC μιας φίλης εγκατέστησα τον Firefox 1.0. Η δουλειά σας είναι πραγματικά πολύ καλή, και δεν υπολείπεται σε τίποτα ή ελάχιστα της δουλειάς επαγγελματιών (αν η αντίστοιχη δουλειά στα Windows γίνεται από επαγγελματίες: έτσι θέλω να ελπίζω και έτσι φαίνεται). Αλλά και πάλι τα αυγά που βγαίνουν από τις κότες σας πρέπει κάποτε να κάνουνε … κότες, τα τούβλα που βγαίνουν από τους φούρνους σας … καινούριους φούρνους. Και δυστυχώς δεν είναι μόνο στο χέρι σας αυτό.
Σε χαιρετώ,
-mperedim
—-
[1] Και να φανταστείς ότι στη δουλειά μου μεταξύ άλλων κάνω … και μεταφράσεις
[2] Διάλεξα κάτι στην τύχη: θα μπορούσα να πω έχουμε άπειρα αυγά … ωστόσο από κότες …
Και ένα disclaimer: αναφερόμενος σε επαγγελματίες εννοούσα άτομα που πληρώνονται για τη δουλειά τους, και με κανένα τρόπο σε διαφορά προσόντων ή ποιότητας εργασίας.
Σόρρυ αν δεν ήταν αρκετά ξεκάθαρο.
Γιάννης
(στο όποιο σχόλιο – απάντηση είναι αρκετά πιθανό να απαντήσω μετά το εορταστικό τριήμερο ;-))
Απαντώ σε νέα εγγραφή του ιστολογίου μου.