Re: Το αυγό και η κότα

Απαντώ με νέα εγγραφή στο σχόλιο του Γιάννη Μ., μια και το σχόλιο ήταν μεγαλύτερο από το όριο που θέτει το LiveJournal.

Τα παρακάτω τα απαντάω ως Σίμος και όχι ως ομάδα. Χρησιμοποιώ όμως πληθυντικό, οπότε αν υπάρχει κάποια παρατήρηση από τους Κώστα Π, Νίκο Χ, Πέτρο, Κώστα Μ. και άλλους, παρακαλώ διορθώστε με/προσθέστε.

Αν και με παίρνει λίγο και εμένα η μπάλα (i.e. εκφέρω γνώμη χωρίς να έχω καν προσπαθήσει να διαβάσω ένα πρόγραμμα 200-300 μηνυμάτων)

Ναι, μια τέτοια εμπειρία θα απαντήσει τα περισσότερα από τα παρακάτω ερωτήματα. Είναι υπόθεση μερικών ωρών και όπως λένε οι άγγλοι “put the money where the mouth is” :). Για τις δύσκολες λέξεις/όρους, στείλε γράμμα στη λίστα i18ngr για συμβουλές (κοίταξε παράδειγμα).
Ενναλακτικά, εγκατέστησε Ubuntu Linux Hoary με το ελληνικό περιβάλλον (μπαίνει/βγαίνει εύκολα) και αφιέρωσε μερικές ημέρες για σοβαρή “δοκιμή/review”.

– Ακούγεται λες από τρίτους ότι θα πρέπει οι αποδόσεις μεταφράσεις να είναι από την καθημερινή γλώσσα κλπ: αναρωτιέμαι, δε θα πρέπει;

Η τρομακτική πλειοψηφία των μηνυμάτων είναι αναγνώσιμη από τον καθένα. Υπάρχει ένα 1% από όρους που δημιουργεί “πρόβλημα” και καταναλώνει το 99% της κριτικής. Κοίταξε την καινούργια μου εγγραφή για το Ubuntu Linux και τα ελληνικά και πες μου αν υπάρχουν όροι δύσκολοι. Η “κακή εικόνα” είναι μια ιδέα, όπως όταν μπαίνεις στην θάλασσα για πρώτη φορά και το νερό είναι πολύ κρύο.

ΟΚ, εγώ ως Γιάννης έχω “παράλογες” απαιτήσεις από το τι συνιστά σωστό εξελληνισμό (όντως έχω – και επειδή δεν ικανοποιούνται, χρησιμοποιώ ΠΑΝΤΑ αγγλικές εκδόσεις).

Υπάρχουν πολλά προφίλ χρηστών ελεύθερου λογισμικού. Στοχεύουμε σε αυτούς που θέλουν να βλέπουν την επιφάνεια εργασίας τους στα ελληνικά είτε επειδή έτσι τους αρέσει, είτε δεν γνωρίζουν καλά αγγλικά, είτε είναι σχολείο/δημόσια υπηρεσία και υπάρχει απαίτηση για ελληνικό περιβάλλον.

Ωστόσο, ως άτομο που συμμετέχει στον εξελληνισμό λογισμικού τι ακριβώς ψάχνεις όταν μεταφράζεις ένα γνωστό όρο; Ποια είναι τα κριτήρια; Τα κριτήρια που ανέφερεις, τι βαρύτητα έχουν;

Υπάρχουν μια σειρά από κριτήρια, τα οποία φυσικά διαμορφώνονται εμπειρικά. Αν κάτι δεν δουλεύει, δοκιμάζουμε κάτι άλλο. Τι διάλο, ελεύθερο λογισμικό είναι. Βασικό είναι ο τελικός χρήστης να αποκτήσει την ίδια πληροφορία που θα δει κάποιος όταν έχει το αγγλικό μήνυμα. Μερικοί το λένε “εννοιολογική μετάφραση”. Ένα άλλο κριτήριο είναι αυτό της πληρότητας, ένα μισο-μεταφρασμένο πρόγραμμα είναι χειρότερο από ένα αμετάφραστο. Όταν μεταφράζεις κάτι, πρέπει να προσπαθήσεις να είναι όσο το δυνατόν περισσότεροι όροι στα ελληνικά. Το κατώφλι (threshold) για το οποίο θεωρούμε ότι ένα όρο τον αφήνουμε όπως είναι, είναι σχετικά φηλά και αυτή είναι τυπική αντιμετώπιση στον χώρο των μεταφράσεων. Οπότε, κάποιος αναζητά από άλλες πηγές για εύστοχες μεταφράσεις, είτε από υπάρχουσες μεταφράσεις, ερώτηση άλλων, komvos.edu.gr, in.gr, ΜΟΤΟ, ΕΛΕΤΕΡΜ, eurodictautum κτλ. Στο τέλος, ο μεταφραστής πρέπει να κάνει μια “εμπνευσμένη” επιλογή (educated decision). Στην περίπτωση που το IELSP ή ο ELOT καθιερώσουν λεξικό ορολογίας για το ελεύθερο λογισμικό, είναι δυνατόν εκ των υστέρων να γίνει ενημέρωση (διότι υπάρχει ο πηγαίος κώδικας).

Κάθε ώριμη κριτική είναι δεκτή, και θέλουμε να γίνεται. Ευχαριστούμε αυτούς που μπαίνουν στον κόπο και απαντούν. Στο τέλος της σειράς των προτάσεων, ο μεταφραστής παίρνει τις προτάσεις και λαμβάνει την τελική απόφαση. Όπως πολλά πράγματα στην ζωή, δεν υπάρχει μια μοναδική λύση οπότε επιλέγεται το πιο “κατάλληλο”. Η επιλογή πάλι, είναι στο χέρι του μεταφραστή.

– Περί “ολοκληρωμένου λεξικού”: δεν υπάρχει και αυτό είναι ΠΡΟΒΛΗΜΑ και πρέπει να διορθωθεί. Τα περί αυγού και κότας είναι ενδιαφέροντα, αλλά το πρόβλημα παραμένει, δε διορθώνεται. Εγώ γουστάρω να κάνω update το λειτουργικό μου, σε όποιο λειτουργικό και αν εργάζομαι. Στα ελληνικά τι ακριβώς θα κάνω; Θα το ενημερώνω; Θα το patch-άρω; ΤΙ;

Πως θα λυθεί το πρόβλημα του “ολοκληρωμένου λεξικού”; Το να καθόμαστε με σταυρωμένα χέρια δεν λύνει το πρόβλημα. Δοκιμάζοντας και αποκτώντας εμπειρία προσεγγίζουμε την λύση. Τα μέχρι στιγμής αποτέλεσμα είναι: κάνουμε το “να”, “ΝΑ”. Οι δύσκολοι όροι είναι πολύ λίγοι…
Αν κάνω λάθος, τότε να τα παρατήσω μέχρι να έρθει ο από μηχανής θεός

Προσπαθούμε να συζητήσουμε χωρίς να έχουμε κοινή αντίληψη (perception) επί του θέματος. Γίνεται συχνά στην Ελλάδα και δύσκολα βλέπει ο έλληνας ένα θέμα από μια άλλη οπτική γωνία από την προσωπική. Φαντάσου ότι είσαι ένας συνταξιούχος σε ένα ορεινό χωριό και η κοινότητα τοποθετεί έναν κοινό υπολογιστή για να στέλνουν τα παιδιά και εγγόνια e-mail. Πως θα το ρύθμιζες; Θα έφτιαχνες πολλαπλούς λογαριασμούς στον υπολογιστή για να κάθονται οι συνταξιούχοι με την σειρά και να συνδέονται; Μήπως θα ήταν καλύτερα να υπήρχε μια γενική διεύθυνση ε-μαιλ και ο υπάλληλος να τύπωνε την αλληλογραφία με μεγάλα γράμματα και να τα έδινε στους παραλήπτες; To “privacy”; Η εκτύπωση να γίνεται αυτόματα μια φορά την ημέρα όταν οι ενδιαφερόμενοι είναι παρόντες; Να γίνει χρήση λογισμικού όπως Skype/GNOMEMeeting; Να μην κάνουμε τίποτα διότι είναι δύσκολο; Μάλλον να κάνουμε μια μελέτη σκοπιμότητας; Πολλά ερωτήματα…

Με πιο απλά λόγια: το “κατέβασμα” (για να αναφέρουμε ως παράδειγμα) ως απόδοση/μετάφραση μου σπάει τα νεύρα. Ομοίως και το μεταφόρτωση (personal opinion, μην το παίρνεις προσωπικά). Αλλά αν υπάρχει μια συνοχή μπορώ να δεχτώ αμφότερα. Πάρε τον αγγλικό όρο: download. Στα Windows το λένε download. Στον αγγλικό Mozilla download. Στον αγγλικό Internet Explorer download. Στον αγγλικό Konqueror download. Στο αγγλικό Gnome download (…). Στις ελληνικές εκδόσεις των παραπάνω είμαι σίγουρος ότι θα ακούσω 5 διαφορετικές απόψεις.

Σου σπάει τα νεύρα το ζήτημα της συνοχής των μεταφράσεων; Αυτό είναι διαφορετικό από την ίδια την επιλογή του όρου.

Πόσος είναι ο όγκος του Παρθενώνα; Μπορείς να το υπολογίσεις μέσα σε 10 λεπτά; Πως θα σκεφτείς;
Στην Αμερική, στις μεγάλες εταιρίες όπως Google, MS, όταν κάνουν τα “interview” πριν την πρόσληψη, θέλουν να δοκιμάσουν τον υποψήφιο αν μπορεί να επιλύσει δύσκολα προβλήματα που θα παρουσιαστούν και δεν θα σηκώσει ψηλά τα χέρια. Πως θα έλυνες το πρόβλημα με το “download”;

– Περί αυγού και κότας: το πρόβλημα είναι ότι δεν μιλάμε για αυγό και κότα. Γιατί ότι από τα παραπάνω και αν έγινε πρώτα, ακολούθησε το άλλο. Το ίδιο και με το φούρνο, θα βγάλεις μια, δυο, τρεις φουρνιές τούβλα, αλλά ΚΑΠΟΤΕ θα χτίσεις τον καινούριο φούρνο με ΣΩΣΤΑ τούβλα.

Και κότα, και τούβλα είναι. Τα άτομα που δεν έχουν σχέση με τον εξελληνισμό βρίσκονται στο πρώιμο στάδιο του “ήταν η κότα ή το αυγό ή η κότα ή το αυγό…”. Στην πραγματικότητα είμαστε στο σημείο του “ρίξτε μια ματιά στα τούβλα που φτιάξαμε”. Είναι ικανή η υπάρχουσα δουλειά και εμπειρία για να γίνει τυποποίηση. Αφιέρωσε όμως κάποιο χρόνο στα τούβλα για να αποκτήσεις και εσύ την εμπειρία, και έπειτα κάνε “lobbying” για την τυποποίηση. Αν όντως έχεις ενδιαφέρον, υπάρχουν οι προτάσεις για το σημείο αυτό.

Βλέπω με ενδιαφέρον όσα γίνονται εδώ και διαβάζω τα πρακτικά. Φυσικά, λόγω απόστασης δεν γνωρίζω τι γίνεται στις συναντήσεις. Πάντως, έχω προτάσεις για ενέργειες. Ενδιαφέρεται κανείς;

Μην πάρεις τα παραπάνω ως προσωπική μομφή. Από περιέργεια έχω δει το ελληνικό Gnome 2.8, ενώ στο PC μιας φίλης εγκατέστησα τον Firefox 1.0. Η δουλειά σας είναι πραγματικά πολύ καλή, και δεν υπολείπεται σε τίποτα ή ελάχιστα της δουλειάς επαγγελματιών (αν η αντίστοιχη δουλειά στα Windows γίνεται από επαγγελματίες: έτσι θέλω να ελπίζω και έτσι φαίνεται). Αλλά και πάλι τα αυγά που βγαίνουν από τις κότες σας πρέπει κάποτε να κάνουνε … κότες, τα τούβλα που βγαίνουν από τους φούρνους σας … καινούριους φούρνους. Και δυστυχώς δεν είναι μόνο στο χέρι σας αυτό.

Δεν κατάλαβα την παράγραφο αυτή. Τι ακριβώς ζητάς εδώ;

Αν πιστεύεις ότι έχεις οφεληθεί από το ελεύθερο λογισμικό, είναι καλό να δώσεις κάτι πίσω στην κοινότητα. Υπάρχουν χρήστες ελεύθερου λογισμικού που μοιάζουν με χρήστες Windows στα χρόνια της πειρατίας λογισμικού. Βάζεις ένα πακέτο, δοκιμάζεις αν δουλεύει με την πρώτη, αν όχι το παρατάς και κάνεις επιφανειακά “αποκοδομητικά” σχόλια.

Εκτός του bugzilla και τις (καλές) αναφορές σφαλμάτων μπορείς να ασχοληθείς με την γενικότερη διαδικασία του εξελληνισμού/τοπικοποίηση. Για παράδειγμα, όλο και περισσότερες διανομές έχουν υποστήριξη για γράψιμο σε άλλες γλώσσες χωρίς να χρειαστεί να ανοίξεις το /etc/X11/xorg.conf. Όμως αρκετές φορές όλα δεν δουλεύουν ρολόι διότι χρειάζεται δοκιμή και επικοινωνία με τους προγραμματιστές. Αν έχεις γρήγορη σύνδεση με το Διαδίκτυο, μπορείς να κάνεις νταουνλόουντ την δοκιμαστικές εκδόσεις (τώρα Ubuntu Linux Hoary, Fedora Core 4 test 1, SuSE??) και να δοκιμάσεις. Ούτε γραμμή μετάφραση…